Осы ақылды кім үйренеді, насихатты кім тыңдайды?
Біреу - болыс, біреу - би. Олардың ақыл үйренейін, насихат тыңдайын деген ойы болса, ол орынға сайланып та жүрмес еді. Олар өздері де үздік кісіміз, өздеріміз біреуге үлгі беріп, ақыл айтарлықпыз деп сайланды. Өздері түзеліп жеткен, енді елді түзерлігі-ақ қалған. Ол не қылып тыңдасын және тыңдайын десе де, қолы тие ме? Басында өзіндік жұмысы бар: ұлығымызға жазалы болып қаламыз ба, елдегі бұзақыларымызды бүлдіріп аламыз ба, немесе халқымызды бүлдіріп аламыз ба, яки өзіміз шығымдап, шығынымызды толтыра алмай қаламыз ба? - деген ебіне қарай біреуді жетілтейін деп, біреуді құтылтайын деген бейнетінің бәрі басында, қолы тимейді.
Байлар, олар өздері де бір күн болса да, дәулет қонып, дүниенің жарымы басында тұр. Өзінде жоқты малыменен сатып алады. Көңілдері көкте, көздері аспанда, адалдық, адамдық, ақыл, ғылым, білім - ешнәрсе малдан қымбат демейді. Мал болса, құдай тағаланы да паралап алса болады дейді. Оның діні, құдайы, халқы, жұрты, білімі, ұяты, ары, жақыны - бәрі мал. Сөзді қайтіп ұқсын, ұғайын десе де, қолы тие ме? Ол малды суармақ, тойғызбақ; саудасын жиғызбақ, күзеттірмек, бақтырмақ, ұры-бөрі, қыс, суық-сұғанақ - солардан сақтанбақ, солардан сақтарлық кісі таппақ. Оның бәрін жайғастырып, аяғын алып келіп мақтанға орналастырғанша қашан? Қолы тимейді.
Енді ұры-залым, сұм-сұрқия өздері де тыңдамайды.
Онша-мұнша қой жүнді қоңыршалар күнін де көре алмай жүр. Аналар анадай болып тұрғанда, білім, ғылым, ақылды не қылсын? Және де білім, ғылым кедейге керегі жоқтай-ақ: «Бізді не қыласың, ана сөзді ұғарлықтарға айт!» дейді. Оның өзгеменен ісі жоқ, ана алдындағы үшеуіндей болған жанның ойында ешбір қайғысы, мұңы болмаса керек.
1891 Кто постигает эту мудрость, кто слушает пропаганду?
Кто-то болиз, кто-то танцор. Если бы они хотели научиться мудрости и послушать пропаганду, его бы не выбрали. Их выбрали, чтобы они были лучшими, чтобы показывать пример и быть мудрыми. Они выздоровели, и теперь стране осталось поправляться. Касается ли он того, что он хочет слышать, и того, что он хочет услышать? Вначале у него своя работа: будем ли мы наказаны за наше величие, разорим ли мы наших хулиганов в стране, или мы погубим свой народ, или мы не сможем заплатить за это сами? - Все образы попыток кого-то улучшить и спасти вначале остаются нетронутыми.
Богатые, даже если они в один прекрасный день, богаты и половина мира. Он покупает то, чего у него нет. Их сердца на небесах, их глаза на небесах, честность, человечность, интеллект, наука, знания - нет ничего дороже животных. Говорят, что если у вас есть животные, вы можете подкупить Всевышнего. Его религия, его бог, его люди, его люди, его знания, его позор, его расстояние, его родственники - все это животные. Он просто не обращает внимания, когда вы говорите ему что-то сказать? Он будет поить и кормить животных; торговля, охрана, гадание, воры, волки, зима, холод - остерегаться их, найти кого-то, кто их опасается. Сколько времени потребуется, чтобы собрать все воедино и поставить на ноги? Не могу прикоснуться.
Воры больше слушать не будут.
Так много овец, что они даже не видят солнца. Что должны делать матери со знаниями, наукой и интеллектом, пока они матери? А бедным не нужны знания и наука: «Что ты собираешься с нами делать, несведущим скажи родное слово!» говорит. Он не имеет ничего общего ни с кем, нет печали в уме человека, который был как трое перед матерью.
1891 г. Смотрите также: | |
