Қазақтың бірінің біріне қаскүнем болмағының, бірінің тілеуін бірі тілеспейтұғынының, рас сөзі аз болатұғынының, қызметке таласқыш болатұғынының, өздерінің жалқау болатұғынының себебі не? Һәмма ғаламға белгілі данышпандар әлдеқашан байқаған: әрбір жалқау кісі қорқақ, қайратсыз тартады; әрбір қайратсыз қорқақ, мақтаншақ келеді; әрбір мақтаншақ қорқақ, ақылсыз, надан келеді; әрбір ақылсыз надан, арсыз келеді; әрбір арсыз жалқаудан сұрамсақ, өзі тойымсыз, өнерсіз, ешкімге достығы жоқ жандар шығады.
Мұның бәрі төрт аяқты малды көбейтеміннен басқа ойының жоқтығынан, өзге егін, сауда, өнер, ғылым - солар секілді нәрселерге салынса, бұлай болмас еді. Әрбір мал іздеген малым көп болса, өзімдікі де, балаларым да малды болса екен дейді. Ол мал көбейсе, малшыларға бақтырмақ, өздері етке, қымызға тойып, сұлуды жайлап, жүйрікті байлап отырмақ. Қыстауы тарлық қылса, арызы жеткендік, сыйы өткендік, байлық қызметінен біреудің қыстауын сатып алмақ, ептеп алмақ, тартып алмақ. Ол қыстауынан айырылған және біреуге тиіспек, я болмаса орынсыздығынан елден кетпек - әр қазақтың ойы осы.
Осылар біріне бірі достық ойлай ала ма? Кедей көп болса, ақысы кем болар еді, малдан айырылғандар көбейсе, қыстауы босар еді деп, мен ананы кедей болса екен деп, ол мені кедей болса екен деп, әуелде ішімізбен қас сағындық. Әрі-беріден соң сыртымызға шықты, жауластық, дауластық, партияластық. Осындай қастарға сөзім өтімді болсын және де ептеп мал жиюға күшім жетімді болсын деп, қызметке болыстық, билікке таластық. Сонан соң не момынның баласы бөтен жаққа шығып, еңбек қылып, мал іздемейді, егін, сауданың керегі жоқ болады. Өз басын өзі осындай таласпенен кісі көбейтеміз деп партия жиғандардың бүгін біреуіне, ертең біреуіне кезекпен сатады да жүреді. Ұрылар тыйылмайды. Ел тыныш болса, оның ұрлығын ешкім сүйемес еді. Ел екі жар болған соң, кім ант ішіп ақтап, арамдығын жақтап, сүйеймін десе, соған жақ болып сүйеніп, бұрынғыдан ұрлығын әлденеше есе асырады.
Елдегі жақсы адамдардың бәрінің үстінен бекер, өтірік «шапты, талады» деген әртүрлі уголовный іс көрсетіп, арыз береді. Оған дознание - тергеу шығарады. Өтірік көрмегенін көрдім деуші куәлар да әлдеқашан дайындап қойылған, бағанағы жақсы адам сайлауға жарамасы үшін. Ол адам басын құтқармақ үшін жамандарға жалынса, оның да адамдығының кеткені, егер жалынбаса, тергеулі, сотты адам болып, ешбір қызметке жарамай, басы қатерге түсіп өткені. Ол болыс болғандар өзі қулық, арамдықпенен болыстыққа жеткен соң, момынды қадірлемейді, өзіндей арам, қуларды қадірлейді, өзіме дос болып, жәрдемі тиеді деп, егер қас болса, бір түрлі өзіме де залал жасауға қолынан келеді деп.
Осы күнде қазақ ішінде «ісі білмес, кісі білер» деген ма& What is the reason why Kazakhs are hostile to each other, do not want each other's wishes, do not speak the truth, are quarrelsome, are lazy? Well-known sages have long noticed that every lazy person is cowardly and weak; every weak man is cowardly and proud; every proud comes cowardly, foolish, ignorant; every fool is ignorant and rude; If we ask every rude lazy person, there will be people who are insatiable, incompetent and unfriendly to anyone.
All this would not have happened if he had no other idea but to breed four-legged animals, to invest in other crops, trade, art, science and so on. They say that if everyone has a lot of animals to look for, then I and my children should have animals. If there are more animals, they will be happy for the herdsmen, they will be full of meat and koumiss, they will be beautiful and fast. If the winter is hard, they will buy, buy and take away someone's winter from the service of wealth. It has lost its winter and will touch someone, or leave the country due to inappropriateness - this is the idea of every Kazakh.
Can they think of each other as friends? At first we thought that if there were more poor people, the wages would be lower, if there were more people who lost their livestock, the winter would be free, and I would miss my mother, she would want me to be poor. From time to time we came out, enmity, quarrels, partisanship. We fought for power and for power, so that I could speak to such people and be able to gather a few animals. After that, the child of the meek will go abroad, work, look for livestock, and there will be no need for crops or trade. The party sells itself to one of the party members today and to another tomorrow in order to increase the number of people. Thieves are not forbidden. If the country was quiet, no one would love to steal it. When a country has two partners, whoever swears to justify himself, defends his uncleanness and says that he loves him, he will support him and commit theft more than before.
All the good people in the country have filed various criminal cases against them in vain. An investigation is underway. Witnesses who claim to have seen no lies have already been prepared so that a good columnist is not eligible to vote. If he pleads with the wicked to save his life, then his humanity is gone, and if he does not plead, he becomes an investigator, a judge, and is in danger. He said that those who are in power do not respect the meek when they reach the level of deceit and dishonesty, they respect those who are dirty and dishonest, they say that they can be friends and help me, and if they are enemies, they can do harm to themselves.
Is there a saying in Kazakh today that "no one knows, no one knows"? Смотрите также: | |
